Η Γέφυρα, όπως τα περισσότερα προσφυγικά χωριά της περιοχής αναπτύχθηκε στα πλαίσια της μετεγκατάστασης πληθυσμών που προήλθαν από διαφορετικές περιοχές, με τις ιδιαίτερες παραδόσεις τους. Οι ξεριζωμένοι πρόσφυγες από τις Μέτρες της Ανατολικής Θράκης και από την Σωζόπολη της Αν. Ρωμυλίας, οι γηγενείς και οι Σαρακατσαναίοι κλήθηκαν να συνυπάρξουν αρμονικά, αποδεχόμενοι τα ήθη και τα έθιμα των υπολοίπων, διαφυλάσσοντας ταυτόχρονα νοσταλγικά στη μνήμη τους τα ξεχωριστά πολιτιστικά στοιχεία τους. Το αποτέλεσμα είναι ένα εντυπωσιακό μωσαικό από ήθη, έθιμα και παραδόσεις, πολλά από τα οποία ο σύλλογος μας διαφυλάσσει και αναβιώνει κάθε χρόνο.
1η Γεναρίου του Αγ. Βασιλείου
Έθιμο που αναβιώνουν οι Σωζοπολίτες.
Αυτή την ημέρα, ταχιά- ταχιά, πριν καλοξημερώσει, τα παιδιά γύριζαν στα σπίτια βαστώντας μια «σουρβάκα» στο χέρι που ήτανε από κρανιά και σουρβακίζανε όλους μεσ’ το σπίτι και τους δίνανε παράδες. Τα παιδιά χτυπούσαν ελαφριά με την σουρβάκα στο πισινό και λέγανε ένα ποίημα:
Καλημέρα κι Αις Βασίλης
Πολλά γρόσια, πολλά φλουριά
στου νοικοκύρη τα πουγκιά.
Γερωσύνη, καλοσύνη, αμήν,
Και του χρόνου να είστε γεροί
Και καλόκαρδοι.
Γειά και δύναμη, γειά και δύναμη, γειά και δύναμη!
Όταν παίρνανε τους παράδες λέγανε «εις έτη πολλά» και διαβαίνανε για τα άλλα σπίτια για να προφτάσουν να σουρβακίσουν πολλούς το πρωί γιατί σαν περνούσε η ώρα δεν σουρβακίζανε πιά.
Ο Σταυρός των Θεοφανείων
Ο Σταυρός μετά την τέλεση του Μεγάλου Αγιασμού των υδάτων πλειοδοτείται για τον σκοπό ενίσχυσης του φιλόπτωχου ταμείου της εκκλησίας. Οι πλειοδοτούντες, παλικάρια, αγιάζουν και ραντίζουν με τον Αγιασμό τα νοικοκυριά ψάλλοντας το «Εν Ιορδάνη…….». Στο χωριό αντηχούν οι ψαλμωδίες και η μέρα είναι ξεχωριστή.
1η Φεβρουαρίου Του Τρύφου (Αγ. Τρύφωνος)
Είναι η γιορτή που την γιορτάζουν οι αμπελουργοί, καθώς ο Αγ. Τρύφωνας ήταν ο προστάτης των αμπελιών. Οι αμπελουργοί Σοζοπολίτες τιμούν την μνήμη του Αγίου Τρύφωνα κάθε χρόνο από τότε που ήρθαν από την χαμένη τους πατρίδα. Άλλωστε η Γέφυρα είναι φημισμένη για το καλό κρασί της.
Εκείνη την ημέρα πηγαίνουν στη εκκλησία γίνεται αρτοκλασία και διαβάζονται τα κόλλυβα και τα σταφύλια, παίρνουν αγιασμό και ραντίζουν τ’ αμπέλια τους. Βράζουν κουρμπάνι ( μοσχαρίσιο κρέας) και γίνεται γλέντι με παραδοσιακούς χορούς και άφθονο κρασί που μοιράζεται στο κόσμο.
Την Κόκκινη Πέμπτη
Οι νοικοκυρές την μέρα αυτή βρίσκουν ένα κόκκινο ρούχο και το βάζουνε έξω στο μπαλκόνι στο παράθυρο που είναι στην ανατολή και μετά βάφουνε τα κόκκινα αυγά. Αυτή την μέρα συνηθίζουν τα μικρά κορίτσια να τρυπούν τα αυτιά τους και να βάζουν σκουλαρίκια.
Το Πανηγύρι της Παναγίας Ρευματοκρατούσας.
Η γιορτή της Παναγίας είναι την Δευτέρα μετά την Κυριακή του Θωμά. Φημισμένο το πανηγύρι και στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης. Πρωτοτυπία το πρωινό της γιορτής. Μια επιτροπή με οργανοπαίχτες και λάβαρο στολισμένο με πρασινάδα και λουλούδια της εποχής περιέρχονται στα νοικοκυριά που έχουν αρραβωνιασμένα αγόρια και κορίτσια και νιόπαντρα ζευγάρια για να εξασφαλίσουν τα δώρα των αθλητών. Το χωριό ξυπνά χαρούμενο με τις μελωδίες του κλαρίνου και το ρυθμικό χτύπο του νταουλιού.
Μετά το τέλος της λειτουργίας και την περιφορά της Ιερής Εικόνας της Παναγίας αρχίζουν τα αγωνίσματα στο κεντρικό δρόμο του χωριού, δρομείς και ποδηλασία. Τα προηγούμενα χρόνια γινόταν και ιππασία. Το απόγευμα γίνεται η ελεύθερη πάλη με παλαιστές κάτω από τους ήχους των λαϊκών οργάνων.
24 Ιουνίου – Αγ Ιωάννου του Κολυμπητή ( Κλήδονας)
Την παραμονή το βράδυ μαζεύονται τα κορίτσια γυναίκες και παιδιά παίρνουνε χορτάρι και ανάβουν φωτιές στους δρόμους και πηδούν τρείς φορές τις φωτιές για το καλό της χρονιάς και λένε «Μπές καλόχρονε, βγιές κακόχρονε». Στις φωτιές ρίχνουν και τα μαγιάτικα στεφάνια που έχουν κρεμασμένα στις πόρτες τους. Όταν σβήνουν οι φωτιές οι ανύπανδρες κοπέλες μαζεύονται σε ένα από τα σπίτια του χωριού, όπου αναθέτουν σε κάποια κοπέλα της οποίας και οι δύο γονείς είναι εν ζωή, να φέρει από το πηγάδι ή την πηγή το «αμίλητο νερό» σε ένα μπακιράκι. Η κοπέλα και η συνοδεία της πρέπει να ολοκληρώσουν την αποστολή αυτή, τηρώντας απόλυτη σιωπή.
Επιστρέφοντας στο σπίτι όπου τελείται ο κλήδονας, η κάθε κοπέλα ρίχνει ένα αντικείμενο μέσα στο μπακιράκι. Συνήθως, πρόκειται για κάποιο προσωπικό αντικείμενο, συχνά μάλιστα πολύτιμο. Στη συνέχεια, το δοχείο σκεπάζεται με κόκκινο ύφασμα «κλειδώνεται» και τοποθετείται έξω. Εκεί παραμένει όλη τη νύχτα υπό το φως των άστρων. Οι κοπέλες επιστρέφουν ύστερα στα σπίτια τους. Λέγεται ότι τη νύχτα αυτή θα δουν στα όνειρα τους το μελλοντικό τους σύζυγο.
Ανήμερα του Αϊ-Γιαννιού, αλλά πριν βγει ο ήλιος – ώστε να μην εξουδετερωθεί η μαγική επιρροή των άστρων-, η νεαρή κοπέλα που έφερε το αμίλητο νερό φέρνει μέσα στο σπίτι το αγγείο. Το μεσημέρι, ή το απόγευμα, μαζεύονται πάλι οι ανύπανδρες κοπέλες αλλά και παντρεμένες γυναίκες, συγγενείς και γείτονες για να ανοίξουν τον κλήδονα. Καθισμένη στο κέντρο της συντροφιάς, μια κοπέλα ανοίγει τον κλήδονα και λέει:
«Ανοίξετε τον κλήδονα στου Αη-Γιαννιού την χάρη
Σήμερα φανερώνονται οι καλορριζικάροι»
Και ανασύρει ένα-ένα από το αγγείο τα αντικείμενα, που αντιστοιχούν στο «ριζικό» κάθε κοπέλας, απαγγέλλοντας ταυτόχρονα δίστιχα, είτε όπως τα θυμάται, είτε από συλλογή τραγουδιών ή ακόμη από ημεροδείκτες. Το δίστιχο που αντιστοιχεί στο αντικείμενο της κάθε κοπέλας θεωρείται ότι προμηνύει το μέλλον της. Προς το σούρουπο, όταν τελειώσει η μαντική διαδικασία, η κάθε κοπέλα γεμίζει το στόμα της με μια γουλιά αμίλητο νερό και στέκεται μπροστά σε ανοιχτό παράθυρο, έως ότου ακούσει το πρώτο ανδρικό όνομα. Λυτό πιστεύεται ότι θα είναι και το όνομα του άνδρα που θα παντρευτεί.
Ζωοθυσία κατά τη θεμελίωση κτιρίων Έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα και τελείται παράλληλα με τον αγιασμό αν και χαρακτηρίζεται ως παγανιστικό έθιμο. Για να προστατευθεί το καινούργιο σπίτι από κάθε κακό και να είναι στέρεα τα θεμέλια του, σφάζουν ένα κόκορα και τα ραντίζουν με το αίμα του.
Ασκί ή κρέμασμα σπιτιού Όταν το χτίσιμο του σπιτιού φτάσει στη στέγη, ο ιδιοκτήτης φτιάχνει ένα σταυρό από ξύλα της οικοδομής και τον στερεώνει στο σκελετό του. Τότε φίλοι και συγγενείς φέρνουν δώρα και μεταξωτά μαντήλια που κρεμούν στο σταυρό για να τα χαρίσουν στους μαστόρους. Αυτοί με τη σειρά τους δίνουν τις ευχές τους για το σπίτι και την οικογένεια του ιδιοκτήτη.
Βαρβάρα
Στις 4 Δεκεμβρίου εορτάζεται η μνήμη της Αγίας Βαρβάρας, προστάτιδας των παιδιών από ευλογιά και παρόχου δύναμης ζωής στους ανθρώπους. Γι΄ αυτό και την τιμούν ζητώντας την βοήθεια της με ένα παρασκεύασμα από σιτάρι, ρεβίθια, καλαμπόκι, σταφίδες, σύκα και φυσικά ζάχαρη το οποίο γίνεται μια χυλωμένη σούπα, σύμβολο της καρποφορίας, της ευμάρειας και της γλυκύτητας.
Η νοικοκυρά ανάβει το καντήλι της, θυμιάζει το σιτάρι και το βράζει σε μπόλικο νερό. Πρωί –πρωί βάζει την βαρβάρα σε μπολάκι και την στολίζει με κανέλα και καρύδια και την προσφέρει στις γειτόνισσες και τους συγγενείς. Σε μερικές περιοχές μάλιστα, συνηθίζουν να προσφέρουν βαρβάρα ακόμη και στα ζωντανά τους, ώστε να είναι πιο παραγωγικά.
Την ημέρα εκείνη τα παιδιά ντύνονται με τα καλά τους ρούχα και οπωσδήποτε με κάτι καινούργιο πηγαίνουν στη νονά ή τον νονό να φιλήσουν το χέρι καθώς και του παππού και της γιαγιάς και πηγαίνουν στην εκκλησία να κοινωνήσουν να πάρουν χρυσό δοντάκι όπως έλεγαν.
Οι Σωζοπολίτες ονομάζουν την βαρβάρα ‘κολογκάτζα’ και την ετοιμάζουν την παραμονή των Χριστουγέννων.
